Auteur: Erik Versluis, fysiotherapeut
Gepubliceerd: 23-07-2023
⏱ Leestijd: 7 minuten

Herstel na een schouderpees
operatie

Het herstel na een schouderpeesoperatie vraagt geduld en een serieuze aanpak. De kwaliteit van de revalidatie is namelijk bepalend voor het uiteindelijke succes.

Een operatie kan nodig zijn bij één of meerdere gescheurde schouderpezen. Maar niet iedere peesscheur komt voor een operatie in aanmerking en daar zijn een aantal redenen voor.

In dit artikel bespreek ik de operatie, het herstel en de rol van de fysiotherapie tijdens het herstel.

Wanneer een schouderpees
operatie?

Voordat we dieper ingaan op de rol van fysiotherapie is het belangrijk om te begrijpen wat een schouderpeesoperatie inhoudt.

Een operatie kan nodig zijn bij één of meerdere peesscheuren in de schouder. Onbehandeld zou dit tot kracht- en functieverlies van schouder en arm kunnen leiden.

Nu komen niet alle peesscheuren in aanmerking voor een hersteloperatie. Het wel of niet opereren is afhankelijk van de leeftijd, de ernst van de schouderbeperking, de conditie van de pezen en de mening van zowel patiënt als chirurg.

Bij ouderen is vanwege de matige peessterkte een scheur vaak niet meer te herstellen. Er moet dan naar een alternatief worden uitgekeken. Daarover later meer.

Functie schouderpees

De pees is een belangrijke structuur. Hij vormt de verbinding tussen spier en bot en brengt de spierkracht over op het gewricht. Zo komen onze schouder- en armbewegingen tot stand. Bij een peesscheur kunnen de spierkrachten dus niet meer goed worden overgebracht.

Hoe ontstaat een peesscheur?

Een scheur van de schouderpees kan acuut, bijvoorbeeld door een val optreden. De meeste scheuren ontstaan echter geleidelijk in de tijd. Dit worden ‘degeneratieve scheuren’ genoemd. Naarmate we ouder worden neemt de kans hierop toe.

Zo weten we dat ongeveer de helft van de 80-jarigen één of meerdere peesscheuren in de schouder heeft. Bijzonder is dat het grootste deel van deze groep niet of nauwelijks klachten ervaart. Een operatie is om die reden dan ook niet altijd noodzakelijk.

In mijn artikel ‘de gescheurde schouderpees’ leg ik uit hoe dat mogelijk is.

 Operatie schouderpezen

De bicepspees van de bovenarm en de 2 schouderpezen van de zogenaamde ‘rotator cuff’ zijn het meest aangedaan. Deze kunnen operatief worden behandeld. Afhankelijk van het type peesschade kan worden gekozen voor het verwijderen van de pees of hechten.

Operatie van de bicepspees

De lange bicepspees loopt vanaf de bovenarm tot diep in schouder. Als we ouder worden wordt deze structuur deze minder sterk, kan pijn veroorzaken en vervolgens zijn functie verliezen. Vergelijk dit met een touw dat gaat rafelen.

In tegenstelling tot de pezen van de rotator cuff kan de functie van de lange bicepspees niet hersteld worden. Mocht een operatie nodig zijn dan wordt deze pees gedeeltelijk verwijderd. Na de ingreep zal er een gering krachtverlies optreden maar dit is in het dagelijks leven nauwelijks merkbaar.

> Meer lezen over behandeling van de bicepspees

Operatie rotator cuff pezen

De Supraspinatus en Infraspinatus zijn 2 pezen van de rotator cuff die het vaakst zijn aangedaan. Ze worden hieronder afgebeeld. Grote scheuren kunnen tot groot krachtverlies in de schouder leiden.

Operatieve hechting van deze pezen kan de schouderpijn verminderen en de functie verbeteren. Ook wordt zo de kans minder groot dat de peesscheur op den duur groter wordt.

Revalidatie na schouderpees
operatie

Na de operatie kan de revalidatie al snel starten. Deze tijdsduur van het traject bedraagt in het algemeen 3 tot 6 maanden. Bij sporters of mensen met zwaar werk kan dit 6 tot 9 maanden zijn.

Bij een gecompliceerd verloop, zoals het ontstaan van een schouderverstijving, kan het herstel tot een jaar en soms langer duren.

Het behandeltraject bestaat uit 3 fasen:

1. Beschermingsfase
2. Functionele fase
3. Functionele/sport specifieke fase

Beschermingsfase 1-6 weken

Je zult de eerste 6 weken een armsling of zogenaamde immobilizer moeten dragen. Dit heeft als doel de operatief gehechte en vastgezette schouderpees te laten vastgroeien. De eerste zes weken is het operatiegebied namelijk nog erg kwetsbaar.

Maar ook na deze periode mag de schouder nog niet te zwaar belast worden. Het duurt ongeveer 3 maanden voordat de pees weer een redelijke stabiele verbinding met het bot heeft gevormd.

Aandachtspunten

De schouder mag in de beschermingsfase ‘passief’ worden bewogen. Passief betekent dat de arm tijdens het bewegen wordt ondersteund. Dit kan door de behandelend fysiotherapeut of jezelf worden gedaan.

De oefeningen hebben als doel de beweeglijkheid van de schouder te verbeteren en stijfheid te voorkomen.

Een voorbeeld van een passieve oefening zie je hier. Meer oefeningen uit deze fase verschijnen binnenkort op deze website!

Ondanks de oefeningen is het mogelijk dat de schouder in deze periode wat gaat verstijven. Vanwege het gebruik van de armsling is dit niet te voorkomen.

Ik vind dit niet zo bezwaarlijk, het geeft de schouder tijdelijk nog wat extra bescherming. De stijfheid zal in de loop van de tijd met oefeningen verminderen.

Ook de elleboog kan door de armsling stijf worden. Het buigen en strekken van je elleboog kan daardoor moeilijker gaan. De stijfheid kun je verminderen door de elleboog langs je lichaam te houden en te buigen en strekken. Dit is niet belastend voor je schouder! Bij alle oefeningen geldt dat de armsling af mag.

Functionele fase: 7 weken tot 3 maanden

Na 6 weken mag de sling af en maken de passieve oefeningen plaats voor actieve oefeningen. Je mag zelf dus meer doen. De oefeningen zullen de eerste tijd nog onder schouderniveau plaatsvinden. Hefbewegingen met gewicht moeten in deze periode ook nog worden vermeden.

Na 3 maanden zouden de normale bovenhandse bewegingen zonder weerstand weer mogelijk moeten zijn. Uiteraard kan dit alleen met een goede beweeglijkheid van de schouder.

Aandachtspunten 

In de functionele fase worden de oefeningen in zogenaamde ‘gesloten keten vormen’ uitgevoerd. Dit betekent dat de hand contact heeft met een vast punt als de arm van het lichaam wordt bewogen.

Een voorbeeld is een schuifbeweging met de hand over de tafel. (zie onderstaande video). Uit recente studies met EMG (=spierfunctieonderzoek met elektrodes) weten we dat onze schouder-spieren en pezen niet te zwaar worden belast.

Met de schuifoefeningen wordt de beweeglijkheid en spierfunctie van de schouder geoefend.

Meer oefeningen uit de activatiefase verschijnen binnenkort op deze website!

Functionele/sportspecifieke fase: 3-6 maanden

De functionele- en sportspecifieke fase richt zich op het optimaliseren van alle dagelijks schouderfuncties. Dit houdt in dat je alle normale activiteiten uit het dagelijks leven weer zou moeten kunnen uitvoeren. Voorbeelden zijn bijvoorbeeld tillen, reiken en voorwerpen van hoogte kunnen pakken .

Daarna worden sportspecifieke bewegingen van onderhands (3-4 maanden) naar bovenhandse belastingen (5-6 maanden) geoefend.

Aandachtspunten

Met gebruik van een lichte weerstand worden de bewegingen in voor- en opwaartse richting tot boven het hoofd geoefend. Hierbij kan bijvoorbeeld gebruik worden gemaakt van gewichten of oefenelastieken.

De oefeningen die hier worden demonstreert zijn gericht op het herstel van de hef- en reikfunctie.

Meer oefeningen verschijnen binnenkort op deze website!

Herstelduur na schouderpees
operatie

Herstel na een schouderpeesoperatie betekent herstel van de schouderfunctie. Gemiddeld genomen kun je je arm na 3 maanden weer normaal gebruiken. Er mag dan geen verstijving in de schouder zijn opgetreden. Dit zou namelijk de hef- en reikfuncties nog een tijdje kunnen beperken.

De vastgezette en gehechte schouderpees heeft na 3 maanden weer een redelijk stabiele verbinding met het bot. Dit betekent dat zware schouderbelasting tot die tijd nog moet worden vermeden.

Bovenhands zwaar werk of sport is na 6 maanden weer toegestaan. Ook hier geldt dat de schouderbeweeglijkheid en kracht dit wel moet toelaten.

Bij hechting van grote peesscheuren dient de revalidatie voorzichtiger te verlopen. Het herstel van je schouder- en armfunctie neemt hierdoor meer tijd in beslag. Volledig herstel van armkracht is vaak niet meer mogelijk.

Resultaten na een schouderpeesoperatie?

Toch zijn na een schouderpeesoperatie de resultaten in het algemeen goed te noemen. Zoals ik al eerder beschreef moet bij grote peesscheuren rekening worden gehouden met functie- en krachtverlies. Dit zal met name merkbaar zijn bij bovenhandse activiteiten en sport.

We weten dat hechting van grote peesscheuren op termijn weer nieuw letsel kan geven. De pees is simpelweg niet meer van goede kwaliteit en niet meer in staat goed vast te groeien. Roken, ongezond leefgedrag en een te snelle revalidatie kunnen een negatieve invloed hebben op het herstel. Hier dient dus rekening mee te worden gehouden.

Alternatieven voor een schouderpeesoperatie?

Niet alle schouderpeesletsels komen in aanmerking voor een operatie. Zo weten we dat ondanks een peesscheur de schouderfunctie met fysiotherapie weer goed kan herstellen. Dit wordt ook bevestigd door recente wetenschappelijke studies. Afwachten kan dus zeker lonen!

Grote peescheuren kunnen moeilijk te hechten zijn. Bij jongere patiënten kan men er dan voor kiezen de intacte pezen van andere schouderspieren te verplaatsen. Deze worden vastgezet op de plek waar de gescheurde schouderpees vastzat. Dit wordt een ‘peestranfer’ of ‘peestranspositie’ genoemd.

Als de pezen op oudere leeftijd niet meer te herstellen zijn dan kan er worden gekozen voor een omgekeerde schouderprothese. Dit wordt ook wel een ‘reversed schouderprothese’ genoemd. Voorwaarde voor de operatie is dat er sprake is van aanhoudende pijn en verslechtering van schouderfunctie.

Meer over dit type schouderprothese kun je lezen in: ‘Herstel na een schouderprothese’ 

Samenvatting

• Een operatie van de schouderpezen kan nodig zijn na een ongeval of aanhoudende pijn en functiebeperkingen die niet met afwachten en fysiotherapie te verhelpen zijn.
• De bicepspees en de pezen van de rotator cuff worden het vaakst geopereerd. De bicepspees kan niet gehecht worden en kan operatief deels worden verwijderd. Dit leidt nauwelijks tot verlies van schouderfunctie.
• Na de operatie start het revalidatie traject. Deze bestaat eerst uit rust en passieve ondersteunende oefeningen. Na 6 weken worden de oefeningen opgevoerd en mag je zelf meer doen. Richting de 3 maanden wordt je schouder geoefend op het behalen van de dagelijkse functies. Sporter en mensen met zwaar werk moeten langer wachten. Dit kan tot 6 maanden duren.
• Het herstel verschilt per persoon. In het algemeen kun je aannemen dat na 3 maanden je arm weer goed kunt gebruiken. Bij sporters en mensen met zwaar werk kan dit 6 maanden duren.
• Een stijve schouder kan het herstelproces vertragen. Die is helaas niet altijd te voorkomen.
• Als de peesscheur niet te hechten is dan kan een verplaatsing van een nabij gelegen pees tot de mogelijkheden behoren. Dit wordt meestal gedaan bij jonge mensen met groot peesletsel.
• Bij ernstig verlies van schouderfunctie kan in geval van groot peesletsel een prothese noodzakelijk zijn. Dit zien we vooral bij de oudere patiënt.